Các quy tắc về đo sáng

Khái niệm cơ bản

Khẩu độ

Là độ mở lớn của ống kính. Độ mở càng lớn (khẩu càng nhỏ) thì ánh sáng vào càng nhiều. Tăng một khẩu (vd từ 2->2.8) làm ánh sáng vào ống gấp đôi. vice versa.

Ngoài ra khẩu độ còn ảnh hưởng đến độ sâu trường ảnh (DoF). Khẩu càng bé thì DoF càng dài. Ví dụ đôi khi chụp f2 khoảng nét siêu mỏng, lấy nét vào mũi thì... mất tai. Hoặc f22 thì khoảng nét siêu dài, chụp sao lấy nét toàn vũ trụ.

Khẩu độ lớn, DoF mỏng, cái máy ảnh ở sau mất nét dù cách cái cốc khoảng 2 phân

Khẩu độ khép sâu, DoF dày, lấy nét toàn vũ trụ

Tốc độ

Là thời gian màn chập được mở ra, phơi film/sensor ra ánh sáng. Dễ hiểu là cứ thời gian tăng gấp đôi (số s giảm đi một nửa) thì lượng ánh sáng vào gấp đôi. vice versa.

Ngoài ra tốc độ còn ảnh hưởng đến độ nhoè của ảnh. Thời gian phơi sáng dài với một đối tượng di chuyển nhanh sẽ làm cho đối tượng này bị nhoè.

Chiếc xe đang di chuyển nhanh, người chụp giữ nguyên chiếc xe trong khung hình
khiến ngoại cảnh nhoè đi khi để tốc độ dài

Mặc dù đối tượng đang bay nhưng do tốc độ rất nhanh nên hoàn toàn không bị nhoè

Giá trị *phơi* (Exposure Value)

Một giá trị khẩu độ và tốc độ đi với nhau tạo thành một giá trị EV.

Công thức tính EV là EV=Log2(N^2/t) với N là khẩu độ, t là tốc độ. Nếu ta đọc theo số trên vòng khẩu và tốc thì công thức phải đảo lại là EV=Log2(t/N^2).

Có thể thấy là khép 1 khẩu và giảm một tốc (và ngược lại) sẽ không làm thay đổi EV. Nói cách khác nếu khép 1 khẩu, giảm 1 tốc thì lượng ánh sáng đi vào không đổi (cùng giá trị EV).

Ví dụ nếu ta chụp đúng sáng ở tốc 1/500, khẩu f8 thì ta cũng chụp đúng sáng ở tốc 1/250, khẩu f16. Điều này giúp ta sử dụng đa dạng tốc độ và khẩu độ.

và giờ là 1 số quy tắc xác định EV phù hợp

Sunny 16 rule

Khi máy không có đo sáng đây là quy tắc cơ bản nhất để chụp ảnh film. Chú ý chỉ dùng quy tắc này khi đang ở ngoài trời, vào ban ngày, không bị ảnh hưởng bởi nguồn sáng nhân tạo

1. Đặt tốc độ máy gần nhất với tốc độ film (ISO number). VD: film 200 dùng tốc 250, film 100 dùng tốc 125, film 400 dùng tốc 500...
2. Nhìn bóng nắng:
• Nếu bóng sắc nét (sunny) -> khẩu 16
• Nếu bóng nhoè viền nhưng vẫn rõ ràng -> khẩu 11
• Nếu bóng nhoè hẳn đi nhưng vẫn thấy rõ -> khẩu 8
• Nếu k có bóng -> khẩu 5.6
• Hoàng hôn, nhật thực v.v -> khẩu 4 (không thấy mặt trời)

Chú ý là ta sau khi xác định được EV đúng nhờ vào quy tắc này ta có thể dùng EV để thay đổi tốc độ-khẩu độ phù hợp miễn sao giữ đúng EV chính xác.

Looney 11 rule

Tương tự Sunny 16 nhưng dùng cho việc chụp... mặt trăng. Giảm 1 EV so với Sunney 16  cho từng trường hợp.

Về việc chụp buổi tối thì phải luyện tập chụp sunney 16 thật nhiều, đối chiếu với mắt mình để xác định EV phù hợp.

Chụp vui :)